Artist in Residence Maaike Kramer – Twijfelen in beton

Door Lou Vos

De trein glijdt door het grijze landschap. Door de eveneens vuile grijze en beregende ramen zie ik in het voorbijgaan een troosteloos Amsterdam. Statige huizen en grauwe betonnen nieuwbouw. Maaike Kramer zal mij ophalen van station Den Helder-Zuid. Sinds begin november werkt ze samen met Bart Lunenburg in het Pompgemaal in Huisduinen, een gastatelier voor beeldend kunstenaars en curatoren/ beschouwers, dat beheerd wordt door het Mondriaan Fonds. 

Het Pompgemaal ligt vlak achter de duinen. Een bijzonder gebouw met gebogen ramen. De ruimte is hoog en open. Tafels met laptops, stapels tekeningen, een camera, boeken, aantekeningen en overal ‘work in progress’. Maaike en Bart hebben bezit genomen van de ruimte.

Maaike Kramer (1986) maakt ruimtelijke werken in beton. Fragiele potloodlijnen vormen in de materie een soort constructietekeningen. Het is alsof de objecten de schetsontwerpen nog in zich dragen als een geheime taal. Zowel het eindresultaat als het proces zijn verenigd in het werk.

De laatste keer dat ik Maaike zag, trof ik haar in de galerie van Henk Logman bij de expositie die ter nagedachtenis aan hem gehouden werd. Het overlijden van galeriehouder Henk Logman was een grote schok voor de kunstsector in Utrecht. Voor Maaike betekende het een groot verlies. Henk was een van de eersten die haar een kans gaf haar werk te tonen. Er ontstond een hechte samenwerking waarin zij als sparringpartners nog grote plannen hadden. 

Opeens klinkt in de hoge ruimte het luide gegil van een zaagmachine. Bart zaagt gelukkig korte stukjes hout zodat we het gesprek kunnen hervatten. Al eerder exposeerden Kramer en Lunenburg bij Circle Gallery in Amsterdam. Hoewel ze ieder een andere werkwijze hebben zijn er veel overeenkomsten in hun werk. Beiden onderzoeken het gegeven dat alles wat geconstrueerd is door de mens, de ideeën van de mens in zich draagt. Een fascinatie voor de omgeving, het gebouwde, en de verhalen die daarin schuilen. ‘Het Pompgemaal biedt ons daarin zowel architectonisch als historisch een interessante werkplek, de invloed is terug te zien in het werk dat hier is ontstaan. Hier ben ik aan het beseffen dat een werk niet alleen staat. Dat er andere sculpturen bij getoond kunnen worden waardoor je je meer ín de sculptuur begeeft, en niet enkel er vóór staat.’

De beleving van de ruimte speelt voor Maaike een belangrijke rol. ‘Wanneer ik onder een poort door loop, kom ik in een nieuwe ruimte en moet me opnieuw verhouden tot die ruimte. Er zijn bepaalde structuren die je onbewust sturen. Zo heb ik werken gemaakt waar een bepaalde sturing in zit, werken die je wel of niet mag betreden, of waar je een bepaalde lijn niet over mag.’

Voor 2022 is Maaike Kramer door curator Nanette Kraaikamp uitgenodigd om een solotentoonstelling te maken in het Drawing Centre in Diepenheim. Een grote uitdaging waarvoor ze nu in het Pompgemaal nieuwe werken voorbereidt. Een van die werken is een tafel in de ruimte waarop tekeningen liggen. Om de tafel te bereiken moet je op het werk gaan staan want de vloer is ook onderdeel van het werk. ‘Vaak zijn het situaties die ik zelf tegenkom en die ik met mijn werk de toeschouwer ook wil laten beleven.’ Door dagelijks en eindeloos te tekenen maakt ze zich die situaties eigen. Net zo lang totdat ze weet hoe ze het wil maken.

De vraag hoe iets te maken is voor Maaike essentieel. De tekeningen vormen een wezenlijk onderdeel van het werkproces en fungeren als bouwstenen die zijn terug te vinden in de betonnen objecten. Het zijn juist de vele pogingen, het zoeken, wat haar fascineert. Nooit is het zeker hoe het er uiteindelijk uit zal zien. In Diepenheim houden ze er al rekening mee dat de sculpturen die ze aan het bouwen is, er mogelijk heel anders uit gaan zien. ‘Dat is wat me ook fascineert aan de historie van de betonbouw. Je kunt er heel snel mee bouwen en er worden vluchtige ideeën in opgeslagen. Maar vervolgens blijft het eeuwen voortbestaan. Dat is een interessante tegenstelling. Mijn werken zijn soms ook heel vluchtig, komen voort uit schetsen, niet altijd even serieus, maar wanneer ik het in beton giet, wordt het zwaar, heeft het massa, aanwezigheid. Maar hopelijk ook een enorme dosis onkunde en twijfel’. 

Voor de grote witte ruimten van het Drawing Centre bouwde Maaike een maquette. Een maquette die eigenlijk een soort schetsboek vormt waarin ze tekeningetjes op de muren maakt. Het hele proces van het maken van deze tentoonstelling is eigenlijk al een werk. Elke gedachte tekent ze uit: de ruimte waar je instapt en hoe je je daartoe moet verhouden. ‘De werken die ik maak en ga tonen in de ruimte, gaan ook over die ruimte. Door de tentoonstellingsruimte constant te tekenen probeer ik vat te krijgen op wat de ruimte met mij doet. Met de objecten die ik creëer probeer ik mijn beleving aan de toeschouwer mee te geven. Ergens binnenstappen, een drempel over gaan, twijfel… sommige werken zijn hoewel stevig, sculpturen van twijfel.’ 

Niet alleen de eindwerken zullen te zien zijn, maar ook de tussenstappen. Die zijn heel belangrijk. 

__________________________________________________________

Open Atelier Maaike Kramer en Bart Lunenburg – Pompgemaal 21/22 december 10.00 – 17.00 uur, Duinweg 50, Den Helder

Take over op Instagram Rizoom  week 51 Bart Lunenburg, week 52 Maaike Kramer

Drawing Centre Diepenheim – Maaike Kramer – Solo 19/03 t/m 12/06 2022
Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie i.s.m. Stichting Kunst & Cultuurbevordering Nederland 

Bekijk ook haar portfolio op artutrecht / artists

_________________________________________________________