‘Wat wil het leven van mij’

Door Maarten Buser
Fotografie Natalia Ossef


Op het eerste oog hangt er werk van zo’n drie, misschien wel vier kunstenaars. De tentoonstelling Before It Stirs the Surface – in de jonge Movement Exposed Gallery Space – omvat onder meer tekeningen, foto’s en een aantal sculpturen. In de kelder is bovendien een video te zien van een vrouw die met een stuk steen de aarde open probeert te splijten; tevergeefs, maar ze blijft het proberen. Deze vrouw is Natalia Ossef (1983) en ze is momenteel toch echt de enige exposant in de galerie. ‘Het is goed dat je over die verscheidenheid aan uitingsvormen begint,’ zegt ze. ‘Een belangrijke ontwikkeling in mijn werk is dat ik de vorm uit het onderwerp laat volgen. Ik wil me niet vastleggen op één medium. Aan de HKU ben ik afgestudeerd als schilder en ik werkte eigenlijk altijd op het platte vlak: aquarellen en ook collages. Maar ik kreeg het gevoel dat de onderwerpen bevrijd wilden worden uit het vlak.’

Met dat gevoel vertrok ze naar de kunstacademie Sint Lucas in Antwerpen, waar ze haar master behaalde. ‘Eigenlijk moest ik terug naar school om mezelf van alles te ontleren.’ Een andere belangrijke stap was haar verblijf in Spanje in 2020, in Veléz-Blanco, dat een combinatie was van een residentie en een retraite. ‘De kleigrond daar was fantastisch. Andere kunstenaars hebben daar ook werk mee gemaakt en daar achtergelaten. Vaak kon je eerst helemaal niet zien of er een mens had ingegrepen, of dat de natuur haar gang was gegaan.’ Ook opmerkelijk was dat er bomen stonden die oorspronkelijk uit Aleppo kwamen. Voor Ossef, die in Syrië werd geboren en als jong kind het land verliet, was het alsof ze weer terug was op haar geboortegrond.

Veléz-Blanco was een inspirerende omgeving, vooral voor een kunstenaar in wiens oeuvre landschappen een belangrijke rol spelen, als dragers van sporen van het verleden. Hier maakte ze vormen en patronen met de kleigrond, waarvan ze de foto’s exposeert. Het lijken zwart-witafbeeldingen, maar als je goed kijkt zie je dat ze in kleur zijn: er zijn bijvoorbeeld een paar groene grassprietjes te zien, of een minimaal stukje bruin. Dat past goed bij wat Ossef in Spanje leerde: goed luisteren en concentreren. ‘Er hing daar zoveel vrouwelijke energie. Voor mij is dat aandacht en zorgzaamheid tegenover elkaar. Mannelijke energie is veel meer gericht op het ego en op het afbakenen van je territorium.’ Ook wijst ze op het vrouwelijke aspect van de natuur en het landschap: ‘Er wordt niet voor niets gesproken over Moeder Aarde.’

In de tijd dat ze in Veléz-Blanco verbleef, leek er al iets in de lucht te hangen: de toen nog vage dreiging van het coronavirus. Ossef moest eerder vertrekken, en kreeg te maken met veel vliegtuigen die uitvielen en vliegvelden die onbereikbaar bleken. Terug in Nederland overleed haar geliefde en zielsverwant. Plotseling kwam er veel tegelijkertijd op haar af. ‘Toen vroeg ik me niet meer af: wat wil ik van het leven? De juiste vraag was: wat wil het leven van mij?’ Deze gebeurtenissen hadden ook weerslag op haar kunst: ‘Die ging eerst over dingen buiten mij, maar ik ben in mezelf gaan graven en probeer vorm te geven aan wat ik in mezelf ontdek. Voor mij is het leven niet lineair: het eindigt niet bij de dood. Je wordt ook altijd omgeven door zielen die nooit verdwijnen.’ Dat gelaagde idee van het bestaan is mooi te zien in de eerder aangehaalde video Before It Stirs the Surface (2020), die in de galeriekelder direct wordt geprojecteerd op een stenen muur, waardoor de textuur subtiel doorschemert. Niet alleen de stenen in de video, maar ook de omgeving, de lucht, ja, zelfs Ossef zijn (een beetje) van steen gemaakt.

Maar hoe staat Ossef eigenlijk tegenover exposeren? Een tentoonstelling – en zeker een solo – is in zekere zin toch een ego-aangelegenheid. ‘Je hebt wel een beetje ego nodig om te kunnen creëren, maar zolang je daar bewust van bent kun je daar een balans in vinden. Zelf zie ik een tentoonstelling als een liefdevolle manier om energie te delen. Voor mij bestaat er ook eigenlijk niet echt een onderscheid tussen leven en kunst.’

___________________________________________________________________

Natalia Ossef – Before It Stirs the Surface
Movement Exposed Gallery Space
Buurkerkhof 7, Utrecht
Te zien tot 26 juni 2021

Boek een tijdslot of kijk voor meer informatie op de website: https://me-galleryspace.com/

Verwacht:
Solotentoonstelling Reflecting Reflections
Centraal Museum Utrecht
9 juni t/m 4 juli 2021

https://www.centraalmuseum.nl/nl/tentoonstellingen/natalia-ossef/